قدس آنلاین- سفرهای تابستانی مثل تابستان داغ امسال، کم کم رو به اتمام است، اما انگار قرار نیست، روند ارائه خدمات به مسافران بهبود یابد. این درحالی است که هرساله دستورالعمل هایی برای ساماندهی و ارتقای خدمات از سوی دبیرخانه ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر ارائه می‌شود، ولی آنچه اتفاق می‌افتد، تداوم نارضایتی مردم از خدمات شرکت‌های مسافربری است.

آرش جوان۲۰ ساله‌ای که روی صندلی سالن ترمینال شماره ۴ فرودگاه مهرآباد نشسته و بلیت سفر به مشهد را در دست دارد از پرواز نکردن هواپیماها در زمان مقرر ابراز نارضایتی می‌کند.

این دانشجوی دانشگاه فردوسی که حداقل ماهی دو بار مسیر تهران - مشهد را با هواپیما طی می‌کند، می‌گوید: تأخیرهای بیش از نیم ساعت در پروازهای هوایی از فرودگاه‌های کشور به موضوعی کاملاً طبیعی تبدیل شده است و مسئولان هم می‌خواهند تنها با یک عذرخواهی سر و ته موضوع را جمع کنند درحالی که طبق قوانین، موظف هستند در صورت رسیدن تأخیرها به دو ساعت از مسافران پذیرایی کنند و جایی برای اسکان موقت در اختیارشان قرار دهند.

*قیمت بلیت‌ها بالاست

محمد مرد میانسالی که کنار آرش نشسته است هم از قیمت بالای بلیت‌ها گله دارد و می‌گوید: با شناور شدن قیمت‌ها همواره شرایط حساس کنونی حاکم است. در واقع همیشه شرایط پروازها خاص است و فروش بلیت‌ها چارتری صورت می‌گیرد که این یعنی بلیت با قیمت مناسب وجود ندارد و مسافر بناچار باید دو یا سه برابر قیمت واقعی بلیت پول پرداخت کند.

مهرشاد یکی از مسافران هم که می‌خواهد با اتوبوس از تعاونی شماره ۲ ترمینال شرق تهران به گرگان سفر کند، معتقد است: نحوه ارائه خدمات از سوی شرکت‌های مسافربری با گذشته هیچ فرقی نکرده است و اصلاً رضایت بخش نیست.

 وی با اشاره به اینکه بعضی از اتوبوس‌ها از ارائه آب معدنی هم به مسافران خودداری می‌کنند در حالی که نه تنها پول آن بلکه پول یک بسته ساندیس و شیرینی کلوچه را به هنگام ارائه بلیت از مسافران دریافت می‌کنند، می گوید: بهداشت را هم اصلاً رعایت نمی‌کنند. یعنی روکش صندلی‌های برخی از اتوبوس‌ها حتی پنج سال یک بار هم شست و شو نمی‌شوند. در بین راه هم برای صرف غذا معمولاً در رستوران هایی توقف می‌کنند که غذای بی کیفیت اما گران دارند. ضمن اینکه وضع سرویس بهداشتی آن‌ها هم نامناسب است.

* نظارت ها کم است

سید ناصر نوباوه مدیر تعاونی یکی از شرکت‌های مسافربری تهران نیز نحوه ارائه خدمات از سوی شرکت‌های مسافربری را نامناسب توصیف می‌کند و به قدس می‌گوید: البته عامل اصلی این موضوع به پایین آمدن سطح نظارت از شرکت‌های مسافربری از سوی سازمان‌های نظارتی بر می‌گردد.

وی که مدیر یکی از بخش‌های نظارتی در شهرداری تهران است، می‌افزاید: بخشی از مشکلاتی که در خصوص تأخیر در حرکت اتوبوس‌ها و رعایت نکردن مسائل بهداشتی یا مواردی از این دست پیش می‌آید، ریشه در قیمت بلیت‌ها و مسافران دارد. یعنی درصد قابل توجهی از ناوگان حمل و نقل بین شهری کشور فرسوده است و ارزان‌تر بودن بلیت این نوع اتوبوس در مقایسه با اتوبوس‌های وی‌ای پی سبب می‌شود تا مسافران از این خودروهای کم کیفیت استفاده کنند. آن‌ها هم چون درآمد چندانی ندارند در نتیجه نمی‌توانند، خدمات لازم را ارائه دهند یا پذیرایی مناسبی داشته باشند.

وی اقدام برخی از اتوبوس‌ها در پذیرایی نکردن از مسافران را خلاف مقررات می‌خواند و می‌گوید: این گونه اتفاقات معمولاً از ترمینال‌های شهرستان‌ها به تهران می‌افتد. بنابراین تنها راهکار، افزایش نظارت‌ها از سوی سازمان‌های نظارتی است.

وی سپس با اشاره به موضوع توقف اتوبوس‌ها و مینی بوس‌ها در رستوران‌های بین شهری می‌گوید: برای رفع این مشکل باید مجتمع‌های پذیرایی – تفریحی ایجاد شود. یعنی دولت امکانات لازم را ایجاد کند و اتوبوس‌ها را ملزم کند که فقط از این مجتمع‌ها استفاده کنند. در این صورت رانندگان برای دریافت خدمات ویژه از رستوران‌های خصوصی نمی‌توانند هر جایی که دلشان خواست، توقف کنند.

عبدالرضا عزیزی نماینده عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای هم وضعیت ارائه خدمات به مسافران را ضعیف ارزیابی می‌کند و می‌گوید: آژانس‌ها پایبند خیلی از تعهداتشان نیستند. یعنی در داخل تعهداتی به مسافران می‌دهند، اما به محض این که پای آن‌ها به کشورهای مقصد رسید، آپشن‌های دیگری تعریف و پول اضافه بابت آن‌ها از مسافران دریافت می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه مردم از کیفیت خدماتی که از سوی شرکت‌های مسافربری ارائه می‌شود، رضایت ندارند، تصریح می‌کند: در ایام نوروز و تابستان‌ها نظارت بر آژانس‌ها و شرکت‌های مسافری کم می‌شود و همین امر تا حد زیادی سبب ایجاد مشکلاتی چون تأخیر در حرکت اتوبوس‌ها و پروازها می‌شود.

عزیزی افزایش نظارت بر آژانس‌های مسافربری را ضروری می‌داند و درباره دستورالعمل‌های دبیرخانه ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر برای ساماندهی و ارتقای خدمات می‌گوید: این مسئله در عمل به مشکل برخورده است یعنی این برنامه به صورت قوی اجرا نمی‌شود و به همین دلیل فرقی بین آژانس‌هایی که خوب عمل می‌کنند با آن هایی که بد عمل می‌کنند، نیست. مثلاً اخیراً یک آژانس به صورت غیر قانونی جمعی از مسافران را برای زیارت به کربلای معلا برد، اما در آنجا زائران را به حال خودشان رها کرد. بنابراین ضرورت دارد تا علاوه بر شناسنامه دار شدن آژانس‌ها بر آن‌ها نظارت شود.

وی ارائه خدمات نامناسب به مسافران را یکی از دلایل توفیق نداشتن کشور در جذب گردشگر می‌داند و می‌گوید: قانون مشخصی برای ارائه خدمات به مسافران نداریم. مثلاً در ترکیه اتوبوس‌های بین شهری فقط حق دارند در مجتمع‌های رفاهی مشخص برای صرف غذا یا ادای نماز و... توقف کنند در غیر این صورت از سوی پلیس جریمه می‌شوند. حتی خودروهای شخصی هم نمی‌توانند زیر سایه درختان توقف و غذا صرف کنند، اما در ایران اتوبوس‌ها هر جایی دلشان خواست، می‌توانند توقف کنند و مسافران هم حق اعتراض ندارند. بنابراین ما در این زمینه دچار خلأ قانون هستیم و باید سازمان میراث فرهنگی از طریق دولت لایحه به مجلس بدهد تا این موضوع بررسی و تصویب شود.

* برنامه ریزی دقیق می خواهیم

مسعود دانشمند دبیرکل خانه اقتصاد ایران و رئیس پیشین کمیسیون حمل و نقل اتاق بازرگانی ایران نیز وضعیت سفر در ایران را نامطلوب ارزیابی می‌کند و به قدس می‌گوید: به همین دلیل خیلی از مردم ترجیح می‌دهند به جای استفاده از وسایل عمومی با وسایل شخصی خود به سفر بروند که این موضوع خود سبب افزایش ترافیک جاده‌ای و در پی آن حوادث جاده‌ای می‌شود. بنابر این برای حل مشکل یاد شده، باید سیستم حمل و نقل عمومی کشور را توسعه دهیم و به روز کنیم تا مردم به سیستم ناوگان عمومی کشور اطمینان کنند و برای این منظور نیاز است تا یک برنامه ریزی دقیق و طولانی مدت داشته باشیم.

 وی با اشاره به اینکه حذف یارانه شرکت‌های هواپیمایی از طریق شناور کردن قیمت بلیت و همچنین ارائه مجوز به چند شرکت هواپیمایی جدید برای رقابتی کردن این بخش نه تنها موجب ارتقای کیفیت خدمات نشده، بلکه وضعیت را بدتر کرده است، می‌افزاید: در همه جای دنیا سیستم هواپیمایی لوکس و لاکچری است. یعنی یک سیستم ارزان و مردمی نیست. از سوی دیگر مسافت‌های داخلی در ایران طولانی هستند و طبیعی است که مردم با هواپیما این مسیرها را طی کنند. در نتیجه با یک ترافیک در هواپیمایی کشور روبه رو می‌شویم به همین خاطر شرکت‌ها نه می‌توانند، خدمات مناسبی به هواپیماها بدهند و نه به مسافران.

وی راهکار برون رفت از مشکل یاد شده را توسعه راه آهن می‌داند و می‌گوید: توسعه شبکه ریلی کشور می‌تواند، بخش عمده‌ای از بار را بدوش بکشد. مثلاً اگر در مسیر تهران- اصفهان و دیگر مسیرهای طولانی راه آهن سریع السیر بسازیم که قطارها بتوانند با سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت حرکت کنند، طبیعی است که مردم از اتوبوس، سواری و هواپیما استفاده نخواهند کرد.

به گفته وی راه حل اساسی برای اینکه بتوانیم یک سفر بین شهری ارزان و مطمئن ایجاد کنیم، استفاده از قطارهای سریع السیر بین شهری است و این موضوع هم شدنی است و می‌توانیم برای این منظور با کمپانی‌های چینی و ژاپنی وارد معامله شویم و قرارداد ببندیم. تا این کار را انجام ندهیم، مشکلات مربوط به تأخیر در پروازها و و... و. همچنان وجود خواهد داشت.